top of page
Wat is MS?

​

Multiple sclerose (MS) is een immuunziekte van het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) waarbij het afweersysteem myeline (de isolatielaag rond zenuwbanen) en axonen beschadigt. Dit veroorzaakt uiteenlopende klachten, afhankelijk van het type: relapsing-remitting (RRMS), primair progressief (PPMS) of secundair progressief (SPMS). De oorzaak is complex: genetische aanleg (o.a. HLA-DRB1*15:01) combineert met omgevingsfactoren zoals Epstein-Barr-virus (EBV), lage vitamine D, roken, obesitas, darmgezondheid en hormonale invloeden.

 

Oorzaken en Risicofactoren Multifactorieel

  • Genetische aanleg: HLA-DRB1*15:01 is de sterkste risicofactor; daarnaast spelen vele kleine genetische varianten een rol in het immuunsysteem. Genen verhogen risico, maar bepalen het niet volledig.

  • Epstein-Barr-virus (EBV): Vrijwel alle MS-patiënten zijn EBV-positief. Infectie op jongvolwassen leeftijd verhoogt het risico, mogelijk door moleculaire nabootsing van myeline-eiwitten.

  • Vitamine D/zonlicht: Lage vitamine D-spiegels en weinig zonblootstelling (ook prenataal) verhogen het risico; hogere spiegels verlagen ziekteactiviteit.

  • Darmmicrobioom: MS-patiënten hebben vaak minder butyraat-producerende bacteriën (bijv. Faecalibacterium) en meer Akkermansia. Een lekkende darm kan ontstekingen versterken.

  • Hormonen: Vrouwen krijgen ~3x vaker MS. Zwangerschap en oestrogenen verminderen vaak aanvallen; testosteron kan remyelinisatie ondersteunen.

  • Leefstijl: Roken, obesitas, inactiviteit en slaapproblemen verergeren ontstekingen. Een mediterraan dieet of (intermitterend) vasten kan deze dempen.

 

NB: Deze factoren versterken elkaar. Een behandelplan is daarom altijd modulair.

 

Diagnose:

Betrouwbaar en Reproduceerbaar Doel: Aantonen van verspreide (in ruimte en tijd) afwijkingen in het CZS en andere oorzaken uitsluiten.

 

Standaard aanpak

  • MRI (hersenen + ruggenmerg): Zoekt MS-typische laesies (actief met gadolinium, oud zonder), zoals Dawson’s fingers. Central vein sign helpt bij differentiële diagnose.

  • Ruggenprik (liquor): Oligoclonale banden (OCB) of verhoogde kappa-vrije lichte ketens wijzen op chronische ontsteking.

  • Evoked potentials: Objectiveren verborgen zenuwschade (visueel/somatosensorisch).

  • Mimics uitsluiten: B12-tekort, MOGAD/NMOSD, Lyme, sarcoïdose, vasculitis, leukodystrofieën, of vasculaire witte stofziekte.

​

Diagnosecriteria:

McDonald-criteria (2017). Met typische MRI + OCB kan MS soms al na één klinische episode (CIS) worden vastgesteld.

 

Reguliere Behandeling (Stand 2025)

Aanval/Relaps

  • Methylprednisolon: 1 g/dag i.v., 3–5 dagen.

  • Plasma-exchange: Bij ernstige, steroïde-resistente relaps (bijv. opticusneuritis).

 

Disease-Modifying Therapies (DMT’s)

Rol van de neuroloog: De neuroloog begeleidt de DMT-keuze en beoordeelt ziekteactiviteit (relapsfrequentie, MRI-laesies), type MS, bijwerkingen en patiëntvoorkeuren (bijv. toedieningswijze, levensstijl). Samen met een MS-verpleegkundige biedt de neuroloog voorlichting, monitort bijwerkingen en past de behandeling aan bij progressie of intolerantie.


DMT-keuze:

De keuze hangt af van ziekteactiviteit, type MS en persoonlijke factoren. Bij milde RRMS starten artsen vaak met veilige, gebruiksvriendelijke middelen. Bij hoge activiteit (frequente relapsen, actieve laesies) zijn krachtigere ‘high-efficacy’ DMT’s eerste keus om progressie te vertragen. Risico’s (zoals infecties) worden zorgvuldig afgewogen.

  • Eerste lijn (laag-risico RRMS):

    • Dimethylfumaraat (oraal, Nrf2-activator).

    • Teriflunomide (oraal, DHODH-remmer).

  • Hoge activiteit (‘early high-efficacy’):

    • Anti-CD20: Ocrelizumab (i.v.), Ofatumumab (s.c.).

    • S1P-modulatoren: Fingolimod, Ozanimod.

    • Cladribine: Orale, 2-jaars immuunreconstitutie.

  • Progressieve MS: Ocrelizumab effectief bij geselecteerde PPMS-patiënten. HSCT (stamceltherapie) voor hoog-actieve RRMS bij falende DMT’s, afhankelijk van centrum.

 

Symptomatische Zorg (Multidisciplinair)

  • Spasticiteit: Baclofen (evt. intrathecale pomp), tizanidine, fysiotherapie.

  • Vermoeidheid: Energiemanagement, amantadine (selectief), slaapoptimalisatie.

  • Pijn: Gabapentine, pregabaline, TCA/SNRI, pijnrevalidatie.

  • Blaas/darm: Bekkenfysiotherapie, anticholinergica, mirabegron, vezels.

 

Orthomoleculair & Epigenetisch Kompas (aanvullend)

Belang bij milde MS en preventie: Bij milde RRMS of een vroege diagnose (zoals CIS) kunnen orthomoleculaire en epigenetische leefstijlinterventies ontstekingen dempen, ziekteprogressie vertragen en kwaliteit van leven verbeteren. Voor mensen met een verhoogd risico (bijv. familiegeschiedenis of EBV-infectie) kan preventieve optimalisatie van voeding, vitamine D, darmgezondheid en leefstijl risicofactoren beperken. Deze aanpak versterkt reguliere behandelingen en is vaak al effectief zonder DMT’s bij lage ziekteactiviteit.


Doel: Ontsteking dempen, barrières herstellen, mitochondriën en remyelinisatie ondersteunen. Kies evidence-informed, veilig en meetbaar.

 

Streefwaarden (monitoring)

  • Vitamine D (25(OH)D): 100–150 nmol/L (40–60 ng/mL). Doseer 2.000–4.000 IE/dag, hoger alleen onder controle (calcium, eGFR).

  • Omega-3 index: >8% (EPA+DHA in rode bloedcellen).

  • Homocysteïne: <10 µmol/L (methylatiestatus).

  • Overig: hs-CRP, ferritine, B12 (holo-TC), HbA1c, zink, selenium.

 

Nutriënten & Nutraceuticals

  • Vitamine D3 + K2: 2.000–4.000 IE/d, titreren op bloedspiegel.

  • Omega-3 (EPA/DHA): 2 g/dag (vis, walnoten, lijnzaad), anti-inflammatoir.

  • Magnesium (citraat/tauraat): 200–400 mg/d, voor spieren, slaap, energie.

  • B-complex (actief): Methylfolaat (400–800 µg), B12 (1.000 µg), B6 (5–25 mg) bij verhoogd homocysteïne of MTHFR-mutaties.

  • N-acetylcysteïne (NAC): 600–1.200 mg/d, ondersteunt glutathion.

  • Curcumine: 500–1.000 mg/d (met piperine/fosfolipiden), remt NF-κB.

  • Sulforafaan: Broccolikiemen/extract, activeert Nrf2 (zoals dimethylfumaraat).

  • Vitamine A: Lage dosis (carotenoïden), vermijd bij zwangerschap/isotretinoïne.

 

NB: Effecten zijn vaak bescheiden; focus op ontsteking en herstel, niet op vervanging van DMT’s.5c. Darmgezondheid

  • Voeding: Mediterraan, vezel- en polyfenolrijk, beperkt ultrabewerkt voedsel en alcohol. Overweeg intermitterend vasten (16/8) of keto onder begeleiding.

  • SCFA-ondersteuning: Resistent zetmeel, inuline, butyraat-suppletie bij intoleranties.

  • Pro/prebiotica: Breedwerkende stammen, focus op butyraatproducenten, Akkermansia-suppletie is experimenteel.

 

Leefstijl

  • Stoppen met roken: Sterk effect op ziekteprogressie.

  • Bewegen: 3–5x/week kracht, aerobe training, balans/coördinatie.

  • Slaap & stress: Vaste slaaptijden, licht/donkercyclus, ademhaling/HRV-training.

 

Genetisch/Epigenetisch Kader

  • HLA-DRB1*15:01: Grootste genetische risicofactor, relevant voor risicobespreking.

  • MTHFR (C677T/A1298C): Matig risico. Stuur op homocysteïne met 5-MTHF, B12, riboflavine, choline.

  • COMT (Val158Met): Beïnvloedt stress/pijn. Optimaliseer magnesium, B-vitaminen, slaap.

  • VDR-polymorfismen: Beïnvloeden vitamine D-respons; stuur op bloedspiegel.

  • Epigenetiek: Dieet, beweging, slaap en vitamine D moduleren methylatie/histonen.

 

Voedingspatronen

  • Mediterraan: Groenten, fruit, peulvruchten, volle granen (test op glutensensitiviteit), olijfolie, vis, noten. Minder relapsen, betere metabole markers.

  • Intermitterend vasten: 14–16 uur vasten of 2x/week fasting-mimicking. Verlaagt insuline/leptine, verhoogt ketonen.

  • Ketogeen (tijdelijk): Kan vermoeidheid en ontsteking verbeteren, onder begeleiding.

 

​

Wat zegt onderzoek over Lion’s Mane en MS?

Lion’s Mane bevat bioactieve stoffen zoals hericenones en erinacines, die de productie van Nerve Growth Factor (NGF) en Brain-Derived Neurotrophic Factor (BDNF) stimuleren. Deze eiwitten spelen een rol bij de groei, onderhoud en reparatie van zenuwcellen en myeline, de beschermlaag rond zenuwbanen die bij MS wordt aangetast. Hier zijn de belangrijkste punten:

  • Neuroprotectie en remyelinisatie: Dierstudies suggereren dat Lion’s Mane de aanmaak van NGF kan bevorderen, wat mogelijk helpt bij het herstellen van beschadigde myeline en het regenereren van zenuwcellen. Een studie bij ratten met zenuwschade toonde verbeterde zenuwregeneratie en immuunfunctie na toediening van Lion’s Mane-extract.

  • Ontstekingsremming: Lion’s Mane heeft anti-inflammatoire en antioxidante eigenschappen, die mogelijk ontstekingen in het centrale zenuwstelsel (CZS) kunnen verminderen, een sleutelfactor bij MS. Dit kan symptomen zoals neuropathische pijn en vermoeidheid verlichten.

  • Cognitieve ondersteuning: Kleine studies bij mensen (vooral bij andere aandoeningen zoals lichte cognitieve stoornissen) suggereren dat Lion’s Mane geheugen en concentratie kan verbeteren, wat relevant kan zijn voor MS-patiënten met cognitieve klachten.

​

Hoe past Lion’s Mane in een orthomoleculair/epigenetisch plan?

In de context van de MS-gids die je deelde, kan Lion’s Mane een aanvulling zijn op een orthomoleculair en epigenetisch behandelplan, vooral bij milde RRMS of preventie:

  • Synergie met andere interventies: Lion’s Mane kan passen bij de focus op ontstekingsremming en neuroprotectie, naast interventies zoals vitamine D (100–150 nmol/L), omega-3 (EPA/DHA 2 g/dag), en een mediterraan dieet. Het ondersteunt mogelijk de doelen van sectie 5 (ontsteking dempen, myelineherstel) door NGF-productie te stimuleren.

  • Preventie: Voor mensen met een verhoogd risico (bijv. familiegeschiedenis of EBV-infectie) kan Lion’s Mane, in combinatie met leefstijloptimalisatie (slaap, beweging, stoppen met roken), helpen om ontstekingsniveaus en neurologische stress te verminderen.

  • Praktische toepassing: Een orthomoleculair therapeut kan Lion’s Mane (typisch 500–3.000 mg/dag, afhankelijk van de vorm) toevoegen aan een plan, maar dit moet worden afgestemd op bloedwaarden (zoals hs-CRP voor ontsteking) en in overleg met de neuroloog om interacties met DMT’s te vermijden.

​

Consult-Checklist

  • MRI + liquor (McDonald-criteria) + mimics uitsluiten.

  • DMT-keuze bespreken met neuroloog: lage vs. hoge activiteit, risico’s/voordelen, patiëntvoorkeur.

  • Orthomoleculair/leefstijlplan bij milde MS of preventie: voeding, vitamine D, darmgezondheid.

  • Bloedwaarden checken: 25(OH)D, omega-3, homocysteïne, hs-CRP, B12, etc.

  • Voeding/leefstijl: mediterraan dieet, beweging, slaap, stoppen met roken.

  • Orthomoleculair plan: vitamine D, omega-3, B-complex, NAC, curcumine, darmfocus.

​

Leven met MS

Vraagt om een persoonlijke en geïntegreerde aanpak. Door reguliere behandelingen zoals DMT’s (Disease-Modifying Therapies (ziekte-modificerende behandelingen) te combineren met orthomoleculaire en epigenetische strategieën, kun je actief bijdragen aan je gezondheid.

 

Een neuroloog, MS-verpleegkundige en orthomoleculair/epigenetisch therapeut vormen samen een krachtig team om ziekteprogressie te vertragen en je welzijn te verbeteren. Met de juiste kennis en ondersteuning heb je meer regie over je leven met MS. Neem de eerste stap: bespreek je opties met je zorgteam en bouw samen met ons aan een gezondere toekomst.

​

bottom of page